Dwa monumentalne schrony kolejowe w Jeleniu i Konewce, wciąż nie są zbyt popularnymi wśród turystów z Warszawy atrakcjami, a naprawdę warto odwiedzić te miejsca, polecamy je nie tylko fanom militariów. Dodatkowo w 2016 roku, w pobliskim Inowłodzu planowane jest szereg atrakcji związanych z 950 leciem miasta, co jest doskonałą okazją do zorganizowania jednodniowej lub weekendowej wycieczki do ziemi tomaszowskiej.
Obydwa bliźniacze schrony stanowiły cześć stanowiska dowodzenia Anlage Mitte – obszaru dowodzenia Środek, a także pierwotnie utworzonego przez hitlerowców w Łodzi stanowiska dowodzenia Wschód, wkrótce przeniesionego zresztą do nieodległej Spały. Bliźniaczy do Jelenia i Konewki schron kolejowy znajdziemy również w Stępinie na Podkarpaciu, należący do obszaru Sud (południe) był m.in. świadkiem spotkania Hitlera z Mussolinim w 1941 roku.
Pociągi pancerne miały stanowić element mobilnych zespołów dowodzenia, umożliwiając również wizytację wojsk i zajętych podczas działań wojennych terenów, pozostawały w dyspozycji głównych dygnitarzy III Rzeszy Goeringa, Himlera i samego Adolfa Hitlera. Ze względu na fakt, iż w centralnej i wschodniej Polsce brak było miejsc naturalnie predysponowanych do ukrycia tego typu składów, podjęto decyzje o budowie schronów, lokalizując je właśnie w okolicach Spały. Długość składów, które potrafiły być zestawione z dziesięciu do nawet szesnastu wagonów determinowała również wielkość i złożoność samego kompleksu. Obok głównych schronów powstały też mniejsze, schrony wsparcia technicznego, chroniące między innymi hydrofornie i urządzenia centrali energetycznej.
Schron w Jeleniu jest opuszczony i można go swobodnie zwiedzać, dobrze zaopatrzyć się w latarkę, ciekawiej wg nas wygląda tylna cześć schronu obficie porośnięta mchem, wpisuje się doskonale w otaczający ją las, nawet dzisiaj w górnej części schronu dostrzeżemy pręty które, służyły jako zaczepy dla siatki maskującej, chroniącej przed lokalizacją schronów z powietrza.
Schron w Konewce został zagospodarowany i dzięki pasji grupy zapaleńców można go dzisiaj zwiedzać, niestety grupa ta powoli się wykrusza czego konsekwencją jest wyjątkowo słaba strona internetowa a także niezbyt często aktualizowany profil na facebooku. Pozostaje mieć nadzieje iż wkrótce w działalność grupy włączy się nowe pokolenie, tak by móc właściwie wyzyskać walory turystyczne obiektów militarnych z czasów II w Światowej których, jest w tym rejonie sporo.
W samym schronie możemy zapoznać się z jego historią, jest też do obejrzenia kolekcja militariów w tym łuski rożnego kalibru, hełmy, element działka przeciwlotniczego, dość bogaty opis traktujący o losach regionu w czasie II wojny światowej ze szczególnym uwzględnieniem niemieckiego dowództwa w Spale, można też zapoznać się z działaniami pasjonatów z grup rekonstruktorskich i archeologicznych, współpracujących z muzeum w Konewce.
Dla szczególnie zainteresowanych militariami warto polecić Skansen-Muzeum Rzeki Pilicy w Tomaszowie, gdzie znajduje się min wydobyty z dna rzeki i odrestaurowany prototypowy ciągnik Luftwaffe, bierze on udział w organizowanych regularnie w sezonie letnim piknikach historycznych.
Wycieczkę do Konewki i Jelenia można powiązać ze zwiedzaniem Spały, Inowłodzu, Nowego Miasta nad Pilicą, bądź też skupieniem się na okolicach Tomaszowa i wizycie w Skansenie Rzeki Pilicy i pobliskich grotach Nagórzyckich a wiosną koniecznie należy odwiedzić rezerwat Niebieskie Źródła.
Dojazd do Konewki nie jest trudny, schron w Jeleniu znajdziemy kierując się z Tomaszowa w kierunku Opoczna drogą 713, skręcamy w prawo w kierunku wsi Jeleń schron znajduje się w lesie ok 100 m od drogi. Muzeum w schronie w Konewce w sezonie zimowym tj. do końca kwietnia jest czynne tylko w weekendy, od godz 10 do 16.